İlkokulda Akran İlişkileri: Farklı Başarı Düzeyindeki Dördüncü Sınıf Öğrencileri Arkadaş Özerklik Desteği Hissediyor mu?


Calp Ş., KARAMAN E. R., Çavuşoğlu F.

KALEM ULUSLARARASI EĞİTİM VE İNSAN BİLİMLERİ DERGİSİ, cilt.8, sa.1, ss.237-265, 2018 (Hakemli Dergi)

Özet

Akran ilişkileri, aynı yaş ya da yakın gelişim ve olgunluk düzeyinde olan; benzer geçmiş, değer, yaşantı, hayat tarzı ve sosyal bağlamı paylaşan kişiler arasındaki etkileşimlerin bütünüdür. Akran ilişkilerinde, akran desteği ve güç dengesi, akran yapısını şekillendiren önemli unsurlardandır. Bu çalışmanın temel amacı, akademik başarı açısından farklı düzeylerdeki ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin yakın arkadaşlarından özerklik desteği hissedip hissetmediğini karşılaştırmalı olarak belirlemektir. Bu amaç için öğrenciler akademik başarı düzeylerine göre yüksek ve düşük düzeyde başarılı olarak gruplandırılmıştır. Bir başka ifadeyle ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin arkadaşlarından özerklik desteği alıp almadığı ve desteklenme noktasındaki algılarının başarı düzeyine göre farklılaşıp farklılaşmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma nitel araştırma metodolojisine göre desenlenmiş olup bir durum çalışması niteliğindedir. Veri toplama tekniği olarak “yüz yüze görüşme”ler yapılmış, öğrencilere çizdirilen resimler de “doküman incelemesi” tekniği kapsamında değerlendirilmiştir. Katılımcılar ölçüt örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. “İlkokul dördüncü sınıfta olmak” ve “yüksek ya da düşük düzeyde başarılı olmak” katılımcıların belirlenmesindeki ölçütlerdir. Bulgulara göre gerek düşük başarılı gerekse yüksek başarılı öğrencilerin tamamına yakını, arkadaşları tarafından verilecek özerklik desteğini arzu ettiklerini, böyle bir desteğin hoşlarına gideceğini vurgulamıştır. Başarısı yüksek öğrencilerin büyük çoğunluğu, okulda kendi kararlarını kendilerinin alması noktasında özgür hissetmekte; ancak bu konuda arkadaşlarından yeterince destek alamamaktadır. Özerklik hissetme durumu düşük başarılı öğrencilerde tam tersidir. Bu öğrencilerin yarıdan fazlası okulda özerkliği hissetmemekte ve kararlarında arkadaşlarının etkisi görülmektedir. Sonuç olarak, gerek başarılı öğrenciler gerekse akademik başarı açısından geride kalan öğrencilerin, arkadaşları tarafından özerkliğinin desteklenmesi ve teşvik edilmesi duygusunu arzu edilen ölçüde yaşamadığı tespit edilmiştir. Bu durum ülkemizde “arkadaş özerklik destekleyiciliği”yle ilgili bir farkındalık olmadığı şeklinde yorumlanabilir. Bu çalışma böyle bir farkındalığın kazandırılması açısından önemli görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler: Özerklik; Özerlik desteği; Akran; Yakın arkadaş; Akademik başarı; İlkokul.

Peer relations is a whole of interactions among people that are at same age or have close developmental and maturity level and share similar backgrounds, values, life, lifestyles and social context. Individual characteristics, peer support and power balance are important factors in peer relationships. In education literature, the issue of autonomy supportiveness in peer relations is newly studıed. The main purpose of this study is to comparatively determine whether fourth-grade elementary school students with different achievement levels feel autonomy support from close friends. For this purpose, students are grouped as high and low performance according to academic achievement levels. This study was designed as case study with qualitative research method. Face-to-face interview is used as data collection method. Participants are selected by criterion sampling method. “Being fourth-grade primary school student” and “being low and high performance” are the criteria for selectıon of participants. According to findings almost all students, whether they are low and high performance, emphasize that they urge autonomy support from their friends and would like this kind of support. while almost all the high-performance students feel confıdent to take their own decision, they feel that they do not get enough support from their friends. Feeling autonomy ın low performance students is exact opposite. Consequently, it is determined that both successful students and the students who are back in terms of academic achievement do not feel the emotion of supporting autonomy and encouragement in desired level. This finding can be interpreted as there is not any awareness about “autonomy support from friend” in our country. 

Keywords: Autonomy; Autonomy support; Peer; Close friend; Academic achievement; Elementary school.